Ksiądz celebrujący liturgię jest ubrany w stosowną odzież, zwaną szatami liturgicznymi. Uroczystą oprawę nakazują przepisy kościelne – kapłan nie może odprawić mszy świętej, prezentując cywilny strój. Każda parafia powinna więc być zaopatrzona w stosowną liczbę odpowiednich szat. Jakie szaty liturgiczne są obowiązkowe podczas każdej mszy świętej?
Kościelne prawo zaleca odprawianie mszy świętej w taki sposób, by szaty liturgiczne prezentowały dobry stan, nienaganną czystość oraz były poświęcone przez biskupa lub osobę, która posiada do tego uprawnienia regulowane kościelnym prawem. W parafii, w której pracuje kilku kapłanów, powinno być kilka rodzajów takiej odzieży.
Jak przygotować się do celebracji mszy świętej?
Szaty liturgiczne to uroczysty strój podkreślający szacunek do całej celebry, dlatego powinny być wcześniej przygotowane w zachrystii. Księża wkładają alby, stuły kapłańskie oraz ornaty. Diakoni zamiast dekoracyjnego ornatu przywdziewają dalmatykę, gdy jednak liturgia jest zwyczajna, np. podczas mszy w tygodniu, mogą być ubrani jedynie w albę i stułę. Podczas dużych uroczystości, gdy kościół odwiedza większa liczba kapłanów, poza księdzem prowadzącym liturgię, duchowni nie muszą mieć na sobie ornatu – są odziani w alby i mają przewieszone stuły.
Ornat w zielonym kolorze – najbardziej uniwersalny
Szaty liturgiczne prezentują kilka kolorów. Najpopularniejszym jest zielony, który stosuje się w czasie zwykłego okresu, najdłużej trwającego w roku liturgicznym. Poza nim wyróżnia się także biały, fioletowy, czerwony czarny i różowy kolor ornatu. W świątyniach spotka się także mieszane wersje liturgicznego stroju, którego bazą jest biel, krem lub niebieski odcień, używany podczas uroczystości maryjnych.
Szczególne szarfy, czyli stuły kapłańskie
To insygnium podkreśla godność kapłańską i jest przeznaczone tylko dla wyświęconych księży. Kapłan prezentuje stułę zawieszoną na jego szyi. Powinna opada symetrycznie i być uszyta z wysokogatunkowych materiałów. Może ją nosić również diakon, ale wtedy przekłada ją z lewego ramienia do prawego boku i łączy. Stuła musi być ubrana podczas wykonywania wszystkich czynności liturgicznych. Stuły mają podobnie jak ornaty, różne kolory podkreślające okres liturgiczny, choć najczęściej ksiądz jest widziany z fioletową wersją, którą zakłada podczas spowiedzi lub wizyty kapłańskiej.
Alby i komże ministranckie
Alba to charakterystyczna, długa i biała szata liturgiczna, noszona przez duchownych i usługujących w czasie liturgii. Szaty, które noszą najmłodsi ministranci, mają często skróconą wersję i nazywa się je komżami. Alba powinna być związana cingulum (bawełnianym pasem, przypominającym sznurek), chyba że jej krój pozwala na to, by go nie używać. Poza księżmi i diakonami albę noszą lektorzy, kantorzy czy ceremoniarze. Wszystkie białe szaty liturgiczne mają symbolizować czystość duszy.
Ważnymi elementami szat liturgicznych są także kapy, zwane nieszpornikami, które pierwotnie były strojem książąt i królów. Na przełomie VIII i IX wieku stały się szatą liturgiczną i są zakładane przez księży podczas wystawienia Ciała Pańskiego i adoracji. Kapłani noszą także birety, czyli kapłańskie nakrycie głowy w postaci czepka zakończonego pomponem.
